Зейнетақы төлемдеріне
салық салу тәртібі

Салық кодексінің 326-бабының ережелеріне сәйкес_[1], төлем көзінен жеке табыс салығы (бұдан әрі – ЖТС) салынатын табысқа «БЖЗҚ» АҚ (бұдан әрі – БЖЗҚ) жүзеге асыратын салымшылардың (алушылардың) зейнетақы төлемдері жатады:

1) міндетті зейнетақы жарналары (бұдан әрі – МЗЖ), міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (бұдан әрі – МКЗЖ), ерікті зейнетақы жарналары (бұдан әрі – ЕЗЖ)есебінен;

2) зейнеткерлік жасқа толған және Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұрғылықты жерге кеткен Қазақстан Республикасының резидент-жеке тұлғаларына;

3) зейнеткерлік жасқа толмаған және Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұрғылықты жерге кеткен Қазақстан Республикасының резидент-жеке тұлғаларына;

4) мұраға қалған зейнетақы жинақтары түрінде жеке тұлғаларға;

5) қайтыс болған адамды жерлеуге арналған біржолғы төлем түрінде жеке тұлғаларға жүзеге асыратын төлемдер жатады.

Салық Кодексінің 320-бабының 1-тармағына сай зейнетақы төлемдері түріндегі БЖЗҚ-дан табысқа 10 (он) пайыз мөлшерлемесі бойынша ЖТС салынады. ЖТС МЗЖ, МКЗЖ және ЕЗЖ есебінен салымшыға (алушыға) төлемдердің барлық сомаларынан жинақталып ұсталады.

Бұл ретте 2019 жылғы 02 сәуірде Салық кодексіне зейнетақы төлемдері түріндегі табысқа стандартты салық шегерімдерін қолдану және түзетулерді қолдану бөлігінде өзгерістер_[2] енгізілгендіні туралы хабарлаймыз және 2018 жылғы 01 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді:

Салық кодексінің 353-бабы 3-тармағының 1) тармақшасына сай БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдері түріндегі салық салынатын табыс мөлшері мынадай тәртіппен айқындалады:

салық салуға жататын, зейнетақы төлемдері түріндегі кіріс сомасы,

алу

Салық Кодексінің 341-бабының 1-тармағында көзделген, жеке табыс салығы бойынша түзету сомасы

алу

Салық Кодексінің 345-бабының 1-тармағында және 346-бабы 1-тармағының 2) және (немесе) 3) тармақшаларында көрсетілген тәртіппен және мөлшерлерде салықтық шегерімдер сомасы.

Бұл ретте,

Салық Кодексінің 341-бабының 1-тармағында көзделген жеке табыс салығы бойынша түзетулерге:

- жерлеуге төлемдер_[3] – қайтыс болу туралы анықтамасы немесе қайтыс болу туралы куәлігі болған кезде, АЕК 94 еселенген мөлшері шегінде_[4][2];

Салық Кодексінің 345-бабының 1-тармағында көзделген салық шегерімдері зейнетақы төлемдері түріндегі табысқа қолданылады:

- міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары , ерікті зейнетақы жарналары есебінен, - зейнетақы төлемі жүзеге асыралытын әрбір ай үшін, бір ең төменгі жалақы мөлшерінде_[5],;

- зейнеткерлік жасқа толған және Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұрғылықты жерге кеткен Қазақстан Республикасының резидент-жеке тұлғаларына, – 12 еселенген ең төменгі жалақы мөлшерінде;

Салық Кодексінің 346-бабы 1-тармағының 2), 3) тармақшаларында көзделген стандартты салық шегерімдері жатады, осы тармақшаны қолдану күніне мұндай адамның:

- Ұлы Отан соғысына қатысушы, жеңілдіктер бойынша Ұлы Отан соғысының қатысушыларына теңестірілген адам және басқа мемлекеттердің аумағындағы ұрыс қимылдарының ардагері;

- Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы қажырлы еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР Одағының ордендерімен және медальдарымен наградталған адам;

- 1941 жылғы 22 маусым - 1945 жылғы 9 мамыр аралығында кемінде алты ай жұмыс істеген (қызмет өткерген) және Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы қажырлы еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР Одағының ордендерімен және медальдарымен наградталмаған адам;

- I, II немесе III топтардағы мүгедек;

- мүгедек бала;

- он сегіз жасқа толғанға дейін әрбір осындай мүгедек бала үшін - мүгедек баланың ата-анасының, қорғаншыларының, қамқоршыларының бірі;

- өмір бойына әрбір осындай адам үшін - «бала кезінен мүгедек» деген себеппен мүгедек деп танылған адамның ата-анасының, қорғаншыларының, қамқоршыларының бірі;

- асырап алынған бала он сегіз жасқа толғанға дейін әрбір осындай адам үшін - бала асырап алушылардың бірі;

- жетім балаларды, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды баланы қабылдайтын отбасына беру туралы шарттың қолданылу мерзімі кезеңінде әрбір осындай адам үшін - жетім балаларды және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды баланы қабылдайтын отбасына қабылдап алған ата-аналардың бірі болып табылатыны негізінде күнтізбелік жыл үшін айлық есептік көрсеткіштің 882 еселенген мөлшері зейнетақы төлемдері түріндегі табысқа қолданылады.

Осылайша, жеке тұлғалардың келесі табыстарына салық шегерімдерін қолданбай 10 (он) пайыз мөлшерлемесі бойынша ЖТС салынады:

- Салық Кодексінің 346-бабы 1-тармағының 2), 3) тармақшаларында көзделген тұлғаларды қоспағанда мұраға қалған зейнетақы жинақтары түріндегі жеке тұлғаларға төлемдер;

- Қазақстан Республикасының резиденті болып табылмайтын жеке тұлғаларға төлемдер (Салық Кодексінің 655-бабының 3-тармақшасы_[6]).

Бұдан басқа, Салық Кодексінің 341 және 343-баптарының ережелеріне сәйкес салық агенті жеке тұлғаның кірісіне (жерлеуге төлемдер кезінде) кіріс түзетуді немесе жеке тұлғаның осындай кірісіне салықтық шегерімдерді қолданбаған жағдайда жеке тұлғаның осындай кірістен жеке табыс салығын ұстап қалу күнінен кеш өтініш жасауы себебінен қолданбаған жағдайда, жеке тұлға осындай кірістен жеке табыс салығын ұстап қалуды жүргізген салық агентіне кіріс төлеу жүргізілген күнтізбелік жыл және оның алдындағы күнтізбелік жыл ішінде өтініш пен растайтын құжаттарды ұсынуға құқылы, солардың негізінде салық агенті осы Кодекстің 48-бабының 2-тармағында көзделген талап қоюдың ескіру мерзімі шегінде кірістерге, ал дәлірек тиісті салық кезеңі аяқталғаннан кейін 3 жыл ішінде қайта есептеу жүргізеді.

Мұндайда Салық агентітерінің, оның ішінде БЖЗҚ-ның төлем көзінен салық салуға жататын табыстан ЖТС есептеу үшін күнтізбелік ай салық кезеңі болып табылады.

Артық ұсталған жеке табыс салығын өтеуге құқық, зейнетақы төлемі, оның ішінде жерлеуге бір реттік төлемі жүзеге асырылған күннен кейін 3 жыл ішінде сақталатындықтан, алушы артық ұсталған жеке табыс салығының өтемі үшін БЖЗҚ филиалдарына өтінішті және растаушы құжаттарды беруге құқылы.

---

[1] Салық кодексі – «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Кодексін қолданысқа енгізу туралы» 25.12.2017ж. № 121-VІ Қазақстан Республикасының Заңы

2] «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне бизнес-ортаны дамыту және сауда қызметін реттеу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 02.04.2019 ж. № 241 – VI Қазақстан Республикасының Заңы

[3] бұл редакцияда 2018  жылғы 01 қаңтардан бастап қолданысқа енгізу.

[4] АЕК – республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарына қолданылатын айлық есептік көрсеткіш

[5] ЕТЖ – республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және зейнетақы төлемі түріндегі табысты есептеу күніне қолданылатын ең төменгі жалақының мөлшері

[6] Салық кодексі – 25.12.2017ж. № 120-VІ «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Кодексі